{اختصاصی انجمن} جستجوی مقالات علمی: از کجا آغاز کنیم؟ (بخش چهارم و پایانی)

[alborz]

پیش از پیگیری بحث خصوصیات داده‌پایگاه‌های فراگیر، در ارتباط با موضوع دانلود مقاله از محیط اسکوپوس توجه خواننده را به مطالعه این مطلب تکمیلی جلب می‌کنم.

 

یک مزیت بزرگ برای داده‌پایگاه‌های فراگیر امکان مشاهده تعداد ارجاعات/استنادات (Citations) به هر مقاله است. تعداد ارجاعات یک مقاله، که گاهی در ارزشیابی و رتبه‌بندی نویسندگان مقالات مورد استفاده قرار می‌گیرد، تا حدی گویای اهمیت و جایگاه مقاله هم هست. اما آنچه برای پژوهشگر اهمیت بالاتری دارد، امکان پی‌گیری جریان انتشار مقالات همسو به کمک این ارجاعات است. در تصاویر زیر می‌توانید تعداد ارجاعات به یک مقاله خاص را به ترتیب در اسکوپوس، WoK و کامپندکس مشاهده کنید:

 

 

 

 

در تمام این داده‌پایگاه‌ها، عدد ارجاعات به صورت هایپرلینک است که با کلیک بر روی آن فهرست مقالاتی که به مقاله مورد نظر استناد کرده‌اند ظاهر می‌شود. به این ترتیب می‌توان از مقالات جدیدترِ مرتبط با موضوع آگاه شد، یعنی دامنه جستجو را به جلو گسترش داد. این قابلیتی است که داده‌پایگاه‌های منفرد اساساً از آن بی‌بهره‌اند. [در حاشیه: از اختلاف تعداد استنادات تعجب نکنید! این اختلاف همانطور که گفته شد، به تفاوت تعداد عناوین منابع ژورنالی هر داده‌پایگاه برمی‌گردد.]

 

بر خلاف داده‌پایگاه‌های منفرد که در آن‌ها ورود به پایگاه، جستجو و مشاهده اطلاعات کتابشناختی و چکیده مقالات آزاد و رایگان است، برای استفاده از داده‌پایگاه‌های فراگیر باید از اشتراک کتابخانه‌های دانشگاهی استفاده کرد یا اکانت شخصی داشت. البته راه دسترسی به این داده‌پایگاه‌ها سخت‌تر از دسترسی به داده‌پایگاه‌های منفرد نیست. خوشبختانه دسترسی دائمی به WoK با مساعی دوستان عملی شده است. الزویر هم از آنجا که هر سه داده‌پایگاه ساینس دایرکت، اسکوپوس و کامپندکس را اداره می‌کند، دسترسی به هر سه را با یک اکانت امکان‌پذیر کرده است. بنابراین با اکانت ساینس دایرکت می‌توان به اسکوپوس و کامپندکس دسترسی داشت. [جمله معترضه: قابل توجه کوکی‌بازان محترم انجمن! با کوکی‌های ساینس دایرکت نمی‌شود به اسکوپوس و کامپندکس وارد شد. چنانچه این دسترسی هم برقرار شود کمک بسیار بزرگی خواهد بود.] لذا، مشکل خاصی در ارتباط با دسترسی وجود ندارد. با این حال، در صورتی که دسترسی به هیچ‌یک از داده‌پایگاه‌هایی که اشاره کردم فراهم نبود، یک امکان قطعی دیگر هنوز وجود دارد: گوگل اسکالر!

 

اسکالر ابزار جستجوی بسیار سهل‌الوصول و ساده‌ای است که در نبود امثال اسکوپوس یا WoK مصداق لنگه کفش در بیابان است. در کل، اما به هیچ وجه نمی‌توان آنرا معادل داده‌پایگاه‌های فراگیر به حساب آورد. گرچه دامنه دسترسی اسکالر به منابع منتشر شده بسیار قوی است، اما امکانات آن برای جستجوی مقاله، پالایش و مدیریت نتایج جستجو –دست‌کم در شکل کنونی– خیلی محدود است. انجام یک جستجوی مشابه در دو محیط اسکوپوس و اسکالر و یک مقایسه ساده میان آن‌ها‌ ضعف‌های اسکالر را به خوبی نمایان می‌کند. برای مثال، می‌توان به محدودیت فیلد جستجو، محدودیت مرتب‌سازی مقالات بازیابی شده و مهم‌تر از همه امکان‌ناپذیر بودن ارسال (Export) نتایج جستجو به محیط دیگر برای استفاده به صورت offline و ... اشاره کرد. شاید ریشه اصلی محدودیت اسکالر منفک بودن مقالات از یکدیگر است، ویژگی که در داده‌پایگاه‌هایی مثل اسکوپوس باعث شده هر مقاله از طریق فهرست مراجع و فهرست استنادات خود، به ده‌ها (و گاهی صدها) مقاله دیگر مرتبط شده باشد. با همه این احوال، شخصاً در موارد زیادی از به‌کارگیری اسکالر به عنوان مکمل داده‌‌پایگاه‌های فراگیر بهره‌مند شده‌ام.

 

جمع‌بندی

انتخاب ابزار جستجوی مناسب برای بازیابی مقالات علمی مسئله‌ای است که به آن کمتر توجه شده است. در یک تقسیم‌بندی کلی، مشخص شد که برای جستجوهای عام داده‌پایگاه‌های فراگیر یا bibliographic databases (مثل اسکوپوس) و برای جستجوهای خاص داده‌پایگاه‌های منفرد یا full-text databases (امثال ساینس دایرکت) مناسب هستند. همچنین شناخت ویژگی‌ها، کارکردها، مزیت‌ها و محدودیت‌های هر یک این داده‌پایگاه‌ها برای استفاده درست و کارآمد از آن‌ها امری ضروری است. جستجوگرهای رایگان منابع دانشگاهی که شاخص‌ترین آن‌ها گوگل اسکالر است، به خاطر محدودیت‌های ساختاری –و نه لزوماً محتوایی– به عنوان ابزار اصلی جستجو توصیه نمی‌شوند.

 

پی نوشت: مطالب ارائه شده در اینجا فشرده‌ای از برداشت‌ها و تجربیات شخصی نویسنده در طول سال‌ها سروکار داشتن با داده‌پایگاه‌های علمی بوده و از جایی برداشت یا الگوبرداری نشده و خالی از نقصان یا اشکال هم نیست. از دوستان صاحب‌نظر درخواست می‌کنم با طرح نظرات تکمیلی یا اصلاحی خود به کامل شدن مطلب کمک کنند.

 

 

نقل مطلب تنها با ارجاع به مأخذ اصلی (یعنی url صفحه حاوی این مطلب در انجمن weare.ir) آزاد است.

[tmb_91]

thanks

[Ehsan]

+200 hard working

[alborz]

+200 hard working

از جناب مدیر متشکرم،

همچنین از خانم mariya

[mariya]

+150 Gift from goli to alborz because of this topic

[alborz]

+150 Gift from goli to alborz because of this topic

از قدرشناسی گلی خانم ممنونم

[sara2013]

[ashk]

ضمن تشکر ازجناب البرز

من به عنوان یک ایرانی به خود می بالم که هموطنی چون شما دارم، هموطنی که تجربیاتش را برای استفاده ی عموم قرار می دهد و بسیار متاسف از اینکه این تجربیات پس از مدتی قفل شده و در انحصار گروهی خاص قرار می گیرند که بساط سودجویی خویش را با آن آغاز نمایند. اگر از هر نفر عضو این سایت، به صورت ماهیانه 2000 تومان بابت استفاده از تمام تسهیلات دریافت نمایند، در ماه 20 میلیون در آمد این سایت خواهد بود. اما دریغ که به این قانع نمی شوند.

[alborz]

ضمن تشکر ازجناب البرز

من به عنوان یک ایرانی به خود می بالم که هموطنی چون شما دارم، هموطنی که تجربیاتش را برای استفاده ی عموم قرار می دهد و بسیار متاسف از اینکه این تجربیات پس از مدتی قفل شده و در انحصار گروهی خاص قرار می گیرند که بساط سودجویی خویش را با آن آغاز نمایند. اگر از هر نفر عضو این سایت، به صورت ماهیانه 2000 تومان بابت استفاده از تمام تسهیلات دریافت نمایند، در ماه 20 میلیون در آمد این سایت خواهد بود. اما دریغ که به این قانع نمی شوند.

دوست عزیز:

مطالبی که در انجمن آموزشی و بخش آموزش های دانشگاهی منتشر می شوند، قفل نمی شوند. این مطالب رایگان و در دسترس همگان است. بنده هم خوشحالم که به واسطه این انجمن، مطالب زیادی از دیگر دوستان آموخته ام و متقابلاً تا حد کمی توانسته ام تجربیات خود را در اختیار دیگران قرار دهم. احتمالاً مقصود نظر شما اطلاعاتی است که در انجمن پسورد دانشگاه ها رد و بدل می شود که بحث آن جدا است. برآوردی هم که از درآمد مالی این سایت ارائه دادید به نظرم واقع بینانه نیست.

[mahdiano]

[nemorahil]

ممنون از تلاشتون بسیار مفید بود

[alborz]

ممنون از تلاشتون بسیار مفید بود

خواهش می کنم. خوشحالم که این مطلب مورد توجه و استفاده شما قرار گرفته.

[aliamini64]

سلام

خیلی ممنون

به نظر من یک نکته خیلی مهم در مراجعه به این منابع، تعیین کردن اخطار (alert) است. این کار به شدت به به روز ماندن آدم کمک می کنه و مقاله های جدید در مورد موضوع مورد نظر از دست نمی ره. 

به نظرم در این تاپیک کاملی که در مورد تحقیق درست کردید، این نکته رو اضافه کنید تا بقیه استفاده کنن.

ویرایش شده 18 شهریور، 1394 توسط aliamini64

[alborz]

سلام

خیلی ممنون

به نظر من یک نکته خیلی مهم در مراجعه به این منابع، تعیین کردن اخطار (alert) است. این کار به شدت به به روز ماندن آدم کمک می کنه و مقاله های جدید در مورد موضوع مورد نظر از دست نمی ره. 

به نظرم در این تاپیک کاملی که در مورد تحقیق درست کردید، این نکته رو اضافه کنید تا بقیه استفاده کنن.

سلام بر شما

من هم از توجه و تذکر شما تشکر می کنم. در تاپیک مورد اشاره، هدف بنده بیشتر معرفی ویژگی های اساسی داده پایگاه ها با نگاه مقایسه ای بود.

البته، به نکته مهمی اشاره کردید. با فعال کردن سامانه Alert در داده پایگاه و تعریف یک یا چند ضابطه برای جستجو، هرآینه مقاله جدیدی به داده پایگاه اضافه شود که با ضابطه (ضوابط) تعریف شده منطبق باشد، کاربر ایمیل «هشدار» دریافت می کند و به این ترتیب همواره به صورت خودکار از جریان انتشار مقالات تازه آگاه می شود. 

ویرایش شده 19 شهریور، 1394 توسط alborz